Kıdem Tazminatıyla İlgili En Çok Sorulan Sorular – 1

Kıdem tazminatını alabilmek için gereken şartlar nelerdir?

Çalışanın, 1475 sayılı İş Kanunun 14. maddesine istinaden, aynı işverene bağlı olarak en az bir sene çalışması ön şartı ile birlikte;

-İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki sebeplerle iş akdinin iptali (feshi),

-Çalışan tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve buna benzer sebeplerden dolayı iş akdinin feshedilmesi,

-Vatani görevi (askerlik görevi) sebebiyle işten ayrılma,

-Çalışanın emeklilik hakkını elde etmesi veya bu doğrultuda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim ödemelerini doldurulması sebebi ile işten ayrılma,

-Kadın çalışanın evlenmesi durumunda bir sene içerisinde kendi isteği ile işten ayrılması,

-Çalışanın vefatı (ölümü) halinde,

Şartlarından herhangi bir tanesinin gerçekleşmesi durumunda kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.

İşçinin çalıştığı işyerinin satılması durumunda çalışan kıdem tazminatını talep edebilir mi?

İşçinin çalıştığı işyerinin kısmen veya tamamen satılması halinde, söz konusu işyerinde çalışmakta olanlar aynı şartlar altında çalışmaya devam ederler. İşyerinin kısmen veya tamamen satılmış olması çalışanların yasal hakları konusunda herhangi bir kayba yol açmamaktadır. Aynı zamanda bu satış durumu, çalışana haklı fesih hakkı vermez. Yani işyerinin satışı sebebi ile işten ayrılan bir çalışana kıdem tazminatı ödemesi yapılmaz. Gerek kıdem tazminatı gerekse yıllık ücretli izin haklarının tespit edilmesi gerektiğinde satış öncesi ve satıştan sonraki oluşan toplam çalışma zamanı esas olarak alınmaktadır.

Evlilik sebebiyle kendi isteğiyle işten ayrılan (istifa eden) kadın çalışan kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Yasal olarak işten kendi isteğiyle ayrılan (istifa eden) çalışan, kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak, kanuni düzenleme gereği; kadın çalışanlar, evlilik sebebi ile işten ayrılmaları halinde, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar. Kadın çalışanın bu haktan yararlanılabilmesi için; iş akdinin evlilik tarihi itibariyle bir sene içerisinde feshi, evliliğini gösteren yasal belgenin işverene sunulması, feshin nedeninin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

İşyerinin başka bir yere taşınması veya çalışma şartlarının değiştirilmesi halinde işçi kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?

İşveren çalışan ilişkileri, yasa ile belirlenen esaslar doğrultusunda iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. Bu kapsamda; işin özelliği, görev tanımları, çalışma zamanı ve şartları, çalışana ödenmesi gereken ücret ve diğer koşullar iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. İş akdi hükümleri, işyeri uygulamaları veya çalışma şartları ile ilgili revizyon yapmak isteyen işveren, durumu yazılı olarak bildirmek ve çalışanın onayını almakla mükelleftir. Çalışan tarafından altı gün içinde kabul görmeyen değişiklikler çalışanı bağlamamaktadır. Bu durumda kıdem tazminatı açısın bakıldığında özel bir durum arz etmemektedir.

Ücretinde artışa gidilmeyen çalışan kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?

Ücretlerin hangi zamanlarda veya ne kadar arttırılacağına dair herhangi bir kanuni çerçeve belirlenmiş halde değildir. Ücret uygulamaları konusundaki kanuni düzenleme asgari ücretin altında ücretle işçi çalıştırılamayacağı ile sınırlıdır. Diğer yandan ücret uygulamalarına ilişkin esaslar, iş akdinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bir hüküm bulunmaması halinde, ücret uygulamasına ilişkin inisiyatif işverene aittir. İş sözleşmesinde bir hüküm bulunmaması durumunda, ücret artışlarındaki anlaşmazlık sebebi ile işten ayrılan çalışan istifa etmiş sayılacağından, herhangi bir tazminat hakkı olmayacaktır.

Özel sektörde görev yapan bir çalışan kaç yıldan sonra istifa sonucu kıdem tazminatı alabilir?

Kıdem tazminatına dair düzenlemeler gereği kaide olarak iş sözleşmesini kendi isteğiyle fesih (istifa) eden çalışan için herhangi bir tazminat hakkı oluşmamakta dolayı ile kıdem tazminatı alamamaktadır. Çalışma zamanının belirli bir süreyi geçmesi, bu konudaki genel uygulamaları değiştirmez.

İşyerinde çırak olarak görev yapan bir kişi işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alabilir mi?

İşyerinde çırak olarak görev yapan bir kişi kıdem tazminatı alamaz. Çünkü kıdem tazminatı hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olan çalışanlar için sağlanmış bir haktır.

İşveren çalışanın iş akdini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (2) numaralı bendinde yer alan haller (Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri) sebebiyle feshederse işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Çalışanın iş akdi söz konusu maddenin ilgili bendine istinaden feshedilirse çalışan kıdem tazminatı alamaz.  1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde, işveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (2) numaralı bendinde gösterilen nedenler haricinde işveren tarafından feshedilmesi durumunda çalışana kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmiştir.

Çalışan iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi gereğince feshederse kıdem tazminatına hak kazanır mı?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen, çalışanın haklı nedenle derhal fesih hakkını doğuran durumlardan biri oluştuğunda iş sözleşmesi feshedilirse kıdem tazminatı almaya hak kazanılır.