Kadın Çalışanlara hamilelik, doğum öncesi ve doğum sonrasında sağlanan sosyal haklar nelerdir?

Çalışan kadınlara gebelik ve doğum durumunda sağlanan haklar

4857 sayılı İş Kanununun 74. maddesi uyarınca; kadın çalışanların doğum öncesi sekiz ve doğum sonrası sekiz hafta olmak üzere, toplam on altı hafta çalıştırılmamaları esas alınır. Çoğul hamileliklerde doğumdan önceki izin süresine iki hafta eklenmektedir. Çalışanın isteğine ve doktor raporu olması şartı ile doğuma üç hafta kalana dek çalışılabilmektedir. Bu durumda doğum öncesinde kullanılmayan izin süresi doğum sonrasına ilave edilebilir.

Doğum sonrasında annelik izninin bitimi itibariyle çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi maksadıyla ve çocuğun hayatta olması şartıyla kadın çalışana kendi isteği durumunda ilk doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarında ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilebilir. Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çalışan bu durumun yerine, altı aya kadar ücretsiz izin talep edilebilir.

Ayrıca; izin bitiminde işe başlayan kadın çalışana çocuğun 1 yaşına gelmesine dek günde bir buçuk saatlik süt izni verilmesi gerekmektedir. 13. madde kapsamında; 74. maddede öngörülen izinlerin bitimi itibariyle zorunlu ilköğretim döneminin başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye istinaden ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılamaz. İlgili maddenin bu fıkrası dahilinde kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir.

Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az 1 ay önceden yazılı olarak bildirmek durumundadır. Ebeveynlerden birinin çalışmaması halinde ise, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. 3 yaşını doldurmamış olan bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

Doğum sebebiyle kullanılacak olan ücretli ve ücretsiz izin sürelerinin, senelik ücretli izin hakkı elde edilmesi için geçmesi gereken süreye etkisi nedir?

4857 sayılı İş Kanununun 74. maddesine göre, kadın çalışanların doğum öncesi önce sekiz hafta ve doğum sonrası sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta ücretli izin hakları bulunmaktadır. İş Kanunu’nun 55. maddesi gereğince; bu süreler, senelik ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi hesaba katılır. İlaveten, doğum yapan kadın çalışana istemesi durumunda on altı haftalık ücretli izin hakkının dolmasından itibaren altı aya kadar ücretsiz izin verilebilmektedir; ancak söz konusu bu altı aylık ücretsiz izin, yıllık ücretli izin hakkının hesabına dahil edilmemektedir.

Kadın işçinin doğum izni ne kadardır?

Kadın çalışanların doğum öncesi sekiz hafta (çoğul hamileliklerde bu süreye 2 hafta ilave edilir) ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süresince çalıştırılmamaları esas alınır.

Kadın çalışan doğum öncesi iznini doğum sonrasında kullanabilir mi?

Kadın çalışanın doğum öncesi iznini doğum sonrasında kullanma imkanı vardır. Kadın çalışan sağlık durumunun uygun olması durumunda doktor onayı şartı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilir ve kalan beş haftalık doğumdan önceki iznini doğumdan sonra kullanabilir.

Hamile veya emziren kadın çalışan gece vardiyasında çalıştırılabilir mi?

Kadın çalışanlar, hamile olduklarının doktor raporu ile doğrulanmasından itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihi itibariyle kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir sene süresince gece vardiyalarında çalıştırılmazlar. Keza emziren kadın çalışanlarda bu süre, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan rapor ile doğrulanması durumunda altı ay daha uzatılır.

Hamileliği süresince kadın çalışanın daha hafif bir işe geçme imkanı var mıdır?

Kadın çalışan hamilelik süresi boyunca daha hafif bir işe geçebilir. Doktor raporu olmak koşuluyla kadın işçi sağlığına daha uygun ve daha hafif bir işte çalıştırılabilir. İşveren böyle bir durumda kadın çalışanın ücretinden indirim yapamaz.

Ayrıca hamileliği süresince kadın işçiye periyodik kontrollerini yaptırması için gerekli ücretli izin verilir.

Kadın çalışan doğum sonrasında ne kadar ücretsiz izin kullanabilir

Talep etmesi durumunda kadın çalışan, on altı haftalık sürenin sonunda veya çoğul hamilelik olması halinde on sekiz haftalık sürenin bitiminden itibaren altı aya kadar ücretsiz izin kullanabilir.

Doğum yapmış kadın çalışanın emzirme izni ne kadardır? Emzirme izni saati parçalar halinde kullanılabilir mi?

Kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat emzirme izni verilir. Kadın çalışanın talebi doğrultusunda emzirme izni birkaç parça halinde ve istenilen saatler arasında kullanılabilir.

Süt izni kullanılması durumunda işveren çalışanın ücretinden kesinti yapamaz. Süt izni ücretli olarak kullandırılması gereken bir izindir. 

Eşi doğum yapan işçiye kaç gün babalık izin verilmesi gerekmektedir?

4857 sayılı İş Kanunu Ek 2. maddesi gereğince işçiye, eşinin doğum yapması durumunda 5 gün ücretli mazeret izni verilir

Gebelik veya doğum sebebi ile işten ayrılan kadın çalışan, kıdem tazminatını alabilir mi?

Çalıştığı işyerinden kendi isteğiyle ayrılan (istifa eden) çalışanın, herhangi bir tazminat hakkı yoktur. Kanuni düzenleme açısından bakıldığında gebelik veya doğum sebep gösterilerek yapılan işten ayrılmalar (istifa) bu kapsamda değerlendirildiğinden dolayı, bu sebeplerle işten ayrılan kadın çalışanlar için kıdem tazminatı hakkı olmamaktadır.